Stress op het werk: hoe herken je werkstress bij werknemers?

Hoe herken je werkstress bij werknemers: De cijfers liegen er niet om: het gemiddelde ziekteverzuimpercentage in het eerste kwartaal van 2019 lag op 4,7%. Bij verzuim vanaf 6 weken nemen psychische klachten 34% voor hun rekening. Gevolgen voor het bedrijfsleven zijn hoge kosten en een onderbezetting van personeel, waardoor nog meer werkdruk ontstaat. Hoe doorbreek je de vicieuze cirkel?

De harde cijfers

Steeds meer bedrijven nemen stressmanagement op in hun beleid. En dat is niet voor niets. We zetten de feiten even voor je op een rij.

• Volgens het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is stress op de werkvloer beroepsziekte nummer 1.
• Jaarlijks loopt ruim een miljoen mensen risico op werk gerelateerde psychische ziekten en een burn-out.
• Eén van de bekendste stress symptomen zijn slaapproblemen. Zo’n 34% van de mensen krijgt te weinig slaap, waardoor ze vatbaarder worden voor stress.
• De zorg en niet commerciële dienstverlening hebben het hoogste ziekteverzuimpercentage, de horeca het laagste.
• Hoe kleiner het bedrijf, hoe lager het ziekteverzuim!

Werknemers met een burn-out veroorzaken de hoogste verzuimkosten. De gemiddelde duur van uitval bedraagt 225 dagen, dat is zo’n 8 maanden. Eén verzuimdag kost de werkgever gemiddeld 250 euro. Daarnaast ontstaat er productieverlies. Dit legt extra druk op de collega’s.

Wat is stress?

Stress is een ongezonde spanning die te lang en te hevig aanhoudt. Het uit zich in  een scala aan klachten, zowel lichamelijk als psychisch. Gestreste personen merken dat hun gevoelens, gedachten en/of gedrag in negatieve zin verandert.
Er zijn talloze oorzaken van stress. Een (te) hoge werkdruk is een bekend voorbeeld, maar ook een trauma, het overlijden van een naaste of bijvoorbeeld financiële zorgen kunnen hoge stress veroorzaken. Langdurige stress leidt tot chronische stress en niet zelden tot een burn-out.
Je lichaam heeft een langere herstelperiode nodig naarmate je langer gestrest bent.
Niet iedereen is even gevoelig voor stress. Sommige mensen hebben een hogere draagkracht, waardoor ze langer stressvolle situaties het hoofd kunnen bieden.

Lees meer: Waar komt werkstress vandaan?

De rol van de werkgever bij het voorkomen van stress

Helaas zijn niet alle werkgevers doordrongen van het feit dat stressmanagement een winstgevende aanpak is, zowel sociaal als financieel. Daarnaast vinden niet alle werkgevers het makkelijk een gesprek aan te gaan met een werknemer die duidelijk niet lekker in zijn vel zit. Of vinden leidinggevenden dat personeel met stress mentaal zwak zijn en zijn zij van mening dat men dit zelf moet oplossen. Deze werkgevers denken dat extra werknemers in dienst nemen de beste oplossing is voor een te hoge werkdruk.

Het is zeker niet makkelijk een gesprek aan te gaan met een medewerker die om één of andere reden slecht presteert en het niet naar zijn zin heeft bij het bedrijf. Wat als de onvrede veroorzaakt wordt door zijn manier van leidinggeven? De vraag is of je überhaupt wel een goed gesprek kan voeren met iemand die kritiek op je heeft. Bovendien moet je open kunnen staan voor de (psychische) klachten wanneer een werknemer deze bespreekbaar probeert te maken.

Natuurlijk wil je niet dat het werk stagneert door een gestreste werknemer. Dus je zal toch echt actie moeten ondernemen. Ben jij als leidinggevende niet geschikt om een gesprek aan te gaan, dan kan je overwegen ondersteuning te vragen bij organisaties die gespecialiseerd zijn in verzuimpreventie, zoals Tailor You uit Breda.
Stressmanagement is het toverwoord bij bedrijven met een (te) hoog ziekteverzuim. Is hiervan sprake binnen jouw bedrijf, dan zal een training of privé coaching traject ‘ziekteverzuim reduceren’ je niet alleen meer tevreden werknemers opleveren, maar ook je verzuimpercentage laten dalen. Daarmee sla je twee vliegen in één klap!

Hoe herken je psychische stress op de werkvloer?

Ken je de signalen die wijzen op psychische werkstress, dan kan je tijdig ingrijpen. Hierdoor voorkom je ziekteverzuim en de kans op langdurige uitval van je kostbare werknemer. Wees dus alert op de volgende psychische klachten:

• De werknemer gaat regelmatig naar een arts met lichamelijke klachten. Toch heeft dit geen positieve invloed op zijn functioneren en blijft herstel uit.
• De werknemer heeft een lage productiviteit, voelt zich moe en reageert mat. Informeer eens hoe lang het hem kost om na een werkdag te herstellen. Kost het hem langer dan een uur, dan kan dit duiden op stress.
• De werknemer heeft moeite met veranderingen en is cynisch over zijn werk en de druk die het met zich mee brengt.
• De werknemer is sneller geïrriteerd dan anders en is vaker ontevreden.
• De werknemer meldt zich steeds vaker ziek.

Lees meer: Gezonde stress versus ongezonde stress

Vermoed je een (dreigende) burn-out?

Het is niet eenvoudig een burn-out tijdig te herkennen. Een burn-out leidt tot talloze lichamelijke en psychische klachten. Kennis van de symptomen is nodig om signalen op te pakken die wijzen naar een burn-out.

De basis van een burn-out wordt volgens wetenschappers gevormd door algehele uitputting. Deze veroorzaakt cognitief en emotioneel controle verlies en mentale distantie.
In ons artikel ‘Burn-out symptomen: herken burn-out klachten op tijd!’ leggen we haarfijn uit waaraan je de signalen van een burn-out kunt herkennen.

In het kort: stress symptomen worden onderverdeeld in lichamelijke klachten, psychische klachten, gedragssymptomen en gedachtensymptomen. Niet al deze symptomen zijn door de omgeving te herkennen. Lichamelijke klachten en gedragssymptomen bijvoorbeeld worden op de werkvloer niet altijd open besproken. Psychische klachten en gedragssymptomen zijn daarentegen wel te signaleren.

Heeft de werknemer psychische problemen, dan kan dit zich uiten in irritatie of frustratie. Plotselinge huilbuien of woede-uitbarstingen komen regelmatig voor. Ook somberheid is een symptoom. Is je werknemer van nature een vrolijk persoon, maar is hij langzamerhand aan het veranderen in een sombere tobber, dan kan je dit als werkgever signaleren.
Gedragssymptomen uiten zich in veranderend gedrag. De medewerker wordt bazig, narrig of extreem kritisch tegenover anderen. Ook veel gaan eten, overmatig drinken of achter elkaar een sigaret opsteken past bij verandering van gedrag.

Vermoed je dat een van je medewerkers regelrecht afstevent op een burn-out, schakel dan direct hulp in. Dit kan een bedrijfsarts zijn, maar ook een externe professional.
Het is belangrijk goed contact met de werknemer te onderhouden tijdens zijn verzuim of bij inschakeling van professionele hulp. Bespreek samen haalbare oplossingen en denk mee over het aanbieden van passend werk.

Lees meer: Hoe herken je een burn-out?

Herken je verminderde betrokkenheid bij de organisatie?

Minder belangstelling en afstand nemen van het werk is een symptoom van werkstress. Hoe maak je dit afwijkende gedrag bespreekbaar? Hier enkele tips:

• Vraag de werknemer wat de oorzaak is van zijn energieverlies en de reden waarom hij zich terug trekt.
• Ook als de werknemer minder initiatief neemt of mat overkomt is een gesprek aangaan noodzakelijk.
• Een functioneringsgesprek is het ideale moment om de taken van de werknemer te bespreken. Waar krijgt hij energie van en welke taken doen hem juist de das om? Sta open voor het bijsturen van zijn werkzaamheden en de planning.
• Ontevreden werknemers vragen vaker om meer beloning of waardering. Probeer te ontdekken of zijn vraag voortkomt uit onvrede over zijn takenpakket of conflicten met een collega.
• Wordt de afstand tussen de werknemer en het bedrijf steeds groter? Vraag hem wat hij nodig heeft om de betrokkenheid te herstellen.

Stress verminderen op de werkvloer

Vaak wordt verondersteld dat we stress kunnen verminderen door de werkdruk te verlagen. Uiteraard is dit een manier, maar niet dé manier. Uit onderzoek is gebleken dat het aanbieden van taken waar de gestreste medewerker energie van krijgt, een betere oplossing is. Door de werkzaamheden te verschuiven naar taken die de werknemer leuk vindt, zal zijn stress automatisch verminderen:
– Hij raakt meer betrokken bij zijn werk
– Hij wordt productiever
– Hij gaat minder fouten maken
– Hij krijgt het beter naar zijn zin
– Hij wordt minder vaak ziek.

Lees meer: Hoe verminder je stress op het werk?

Werkdruk verlagen is maatwerk

De aanpak van werkdruk is afhankelijk van de ontstane situatie. Hierbij spelen allerlei factoren een rol. Het is van belang deze aspecten helder te krijgen:

• Wees alert op deadlines die regelmatig niet worden gehaald of te veel overwerk. Dit kan wijzen op of leiden tot oververmoeidheid.
• Maak de werkdruk bespreekbaar. Wat veroorzaakt de werkdruk en hoe kan deze worden geminimaliseerd. Vaak hebben werknemers zelf goede ideeën hierover.
• Onzekerheid over tijdelijke contracten of flexibele beloningen zorgt voor extra spanning. Beschrijf secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals kinderopvang of onkostenvergoedingen, zo helder mogelijk.
• Taakomschrijvingen kunnen zorgen voor een overload, maar ook voor belemmeringen. Bespreek knelpunten met een open blik. Zorg ervoor dat de werknemer weet wat er van hem wordt verwacht.
• Geef werknemers de ruimte om hun eigen werkzaamheden te regelen.
• Zorg ervoor dat de werknemer genoeg ervaring en opleiding heeft voor het goed uitvoeren van zijn taken. Geef hem ook de mogelijkheid om zijn kennis up to date te houden.
• Stel een budget ter beschikking om persoonlijke vaardigheden te ontwikkelen, bijvoorbeeld op het gebied van spreken in het openbaar of time management.
• Zorg voor een prettige werkplek en goed werkende apparatuur.
• Schakel hulp in bij piekdrukte of zorg ervoor dat een collega inspringt bij ziekte.
• Geef werknemers voldoende tijd om op gezette tijden te pauzeren.
• Probeer een rustige periode in te bouwen na een drukke periode.

Persoonlijke aspecten bij stressmanagement

Bij stressmanagement draait het vooral om het creëren van een gezonde werkomgeving. Maar er spelen ook persoonlijke aspecten mee die invloed hebben op een prettige sfeer. Zo reageren mannen anders op stress dan vrouwen. Zij nemen sneller werk over van een collega, omdat ze zorgzamer zijn dan mannen. Een ander voorbeeld: de een kan makkelijk zijn grenzen aangeven, terwijl de ander geen ‘nee’ kan zeggen en daardoor sneller te maken krijgt met een te hoge werkdruk.
Communicatieve skills en inlevingsvermogen zijn cruciaal bij het succesvol toepassen van stressmanagement. Door open gesprekken aan te gaan in een veilige omgeving, kom je eerder bij de kern van een probleem.

Lees meer: Wat is stressmanagement?

Een verplichte time-out

Maak je je zorgen om een werknemer die duidelijk kampt met overmatige stress? Ga dan rustig met hem zitten en bespreek de situatie. Informeer gerust naar zijn gezondheid, want persoonlijke aandacht doet een mens altijd goed. Concludeer je aan de hand van het gesprek dat de stress te hoog is opgelopen, dan kan een kort verlof soms genoeg zijn om de werknemer even stoom te laten afblazen.
Zo’n beslissing ligt niet voor de hand; het bedrijf zal hierdoor verlies aan productiviteit hebben. Maar soms is het nemen van je verlies de beste optie. Een werknemer die tijdelijk een stapje terug doet richt aanzienlijk minder ‘schade’ aan dan een personeelslid dat thuis komt te zitten met chronische stress of, nog erger, een burn-out.

Een arbeidsconflict versus een ziekmelding

Arbeidsconflicten komen helaas regelmatig voor. Naar aanleiding van conflicten melden tussen de 70.000 en 100.000 werknemers zich jaarlijks ziek. Wanneer de werknemer zich onprettig of onveilig voelt op zijn werk, nemen zijn prestaties af en neemt de kans op ziekteverzuim toe.
Arbeidsconflicten kunnen gaan om geld, geloofwaardigheid, normen en waarden of bijvoorbeeld over pestgedrag. Ze gaan vaak gepaard met veel emoties en de nodige stress.

Bedrijfsartsen keuren ziekteverzuim bij een arbeidsconflict niet goed. Wie een conflict heeft, is niet ziek, is de algemene reactie. Zij zullen vervolgens de werknemer doorsturen naar een mediator. Een mediator is iemand die gespecialiseerd is in arbeidsconflicten. Het is een onafhankelijke en professionele bemiddelaar die ervoor kan zorgen dat er weer een werkbare relatie op de werkvloer ontstaat.
Mediation is onderdeel van stressmanagement. Maar wel tot een bepaalde grens. Soms kan een werksituatie dusdanig verziekt zijn, dat beide partijen niet meer on speaking terms zijn. Komt het tot een rechtszaak, dan kan de rechter alsnog doorverwijzen naar een mediator. Ruim 60% van de rechtszaken krijgt dankzij de bemiddeling een geheel of gedeeltelijk goede afloop.

Lees meer: Wat doet een bedrijfsarts bij een burn-out?

Stressmanagement voor bedrijven: Tailor You!

Tailor You is gespecialiseerd in coaching en training op het  gebied van welzijn, effectiviteit en persoonlijke vaardigheden. Wij bieden zowel coaching trajecten als trainingen op het gebied van stressmanagement aan bedrijven en individuele deelnemers.